Chemotherapy ผลข้างเคียงของการรักษาด้วยเคมีบำบัด บรรเทาด้วยกัญชาทางการแพทย์

เคมีบำบัด คือ การนำสารเคมีหรือยามาใช้ในการรักษามะเร็ง ยาเหล่านี้ถือว่าเป็นยาต่อต้านมะเร็ง ยาเคมีบำบัดจะเข้าไปขัดขวางขบวนการเจริญเติบโตของวงจรชีวิตเซลล์ทำให้เซลล์ตาย ยาแต่ละตัวออกฤทธิ์แตกต่างกัน ในการรักษาผู้ป่วยมะเร็งอาจให้การรักษาด้วยยาเคมีบำบัดอย่างเดียว บางแผนการรักษาประกอบด้วยยาหลายชนิดที่ให้ร่วมกัน หรือให้ร่วมกับการรักษาวิธีอื่นเมื่อให้ยาเคมีบำบัดเข้าสู่ร่างกายจะไปทำลายเซลล์มะเร็ง

ทั้งนี้ เคมีบำบัด ออกฤทธิ์ได้ดีกับเซลล์ที่มีการแบ่งตัวเร็ว ซึ่งเป้าหมายที่แท้จริงคือเซลล์มะเร็ง แต่ในร่างกายยังมีเซลล์บางชนิดที่แบ่งตัวเร็วเช่นกัน การทำเคมีบำบัดจึงส่งผลกระทบต่อเซลล์ปกติทั่วไป และการทำงานของอวัยวะอื่น ๆ ซึ่งก่อให้เกิดผลข้างเคียงไม่พึงประสงค์ตามมา ยกตัวอย่าง

อาการข้างเคียงที่พบบ่อย เช่น
อ่อนแรง, คลื่นไส้อาเจียน, ผมร่วง, แผลในปาก, ปริมาณเม็ดเลือดลดลง, ไม่อยากอาหาร เป็นต้น

• ยาเคมีบำบัดอาจทำให้ผู้ป่วยมีโอกาสติดเชื้อได้ง่าย โดยเฉพาะในช่วง 7-14 วัน หลังให้ยา

> ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำมากเกิดขึ้นในช่วงวันที่ 7-10 หลังให้ยาเคมีบำบัด ทำให้มีโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อโรคได้ง่ายหากมีไข้ หนาวสั่น เจ็บรอบๆทวารหนักผู้ป่วยควรรีบมาพบแพทย์เพื่อฉีดยาปฏิชีวนะ
> ควรมีปรอทวัดไข้ติดตัวไว้เมื่อสงสัยว่ามีไข้ควรวัดอุณหภูมิร่างกายเพื่อยืนยันอาการถ้าอุณหภูมิสูงมากกว่า 37.8 ถึง 38 องศาเซลเซียสให้รีบมาพบแพทย์ทันที

อาการข้างเคียงที่ต้องปรึกษาแพทย์ เช่น มีเลือดออกหรือเป็นแผลในปากมาก, มีผื่นหรืออาการแพ้, มีไข้ หนาวสั่น, ปวดมากบริเวณที่ฉีด, หายใจลำบาก, ท้องเดินหรือท้องผูกอย่างรุนแรง, ปัสสาวะหรืออุจจาระมีเลือดปน

ยาเคมีบำบัดอาจทำให้มีอาการเจ็บปากเจ็บคอ และปวดแสบร้อนช่องปากและเหงือกมีสีแดง เป็นมัน บวม ผู้ป่วยสามารถบรรเทาอาการได้โดยอมน้ำแข็งหรือรับประทานของเย็นๆ เช่น ไอศครีม ดื่มน้ำมากๆอย่านอนวันละ 8-10 แก้ว และรับประทานอาหารอ่อน ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่แห้งแข็ง รสจัด ร้อนจัด น้ำอัดลมและการเคี้ยวหมากพลูเพราะจะทำให้ช่องปากมีการอักเสบและเจ็บมากขึ้น

ในเพศหญิงยาเคมีบำบัดจะมีผลทำให้บางคนมีประจำเดือนไม่สม่ำเสมอ หรือขาดประจำเดือนช่องคลอดแห้ง เจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์ ควรใช้ครีมหล่อลื่นช่วยนอกจากนี้ควรคุมกำเนิดในระหว่างรักษาด้วยยาเคมีบำบัดเพราะทารกในครรภ์อาจเกิดความผิดปกติได้

> ผู้ป่วยอาจมีอารมณ์แปรปรวน ซึ่งอาจเป็นผลจากยาเคมีบำบัดควรหากิจกรรมหรืองานอดิเรกทำเพื่อช่วยผ่อนคลายจิตใจเช่นฟังวิทยุอ่านหนังสือดูรายการโทรทัศน์ที่ชอบออกกำลังกายสม่ำเสมอควรเอาใจใส่และฟื้นกำลังกายอยู่เสมอ

• ลดอาการคลื่นไส้ อาเจียนจากการได้รับเคมีบำบัด

สาร Nabilone และ Dronabinol เป็นสารสังเคราะห์ที่เป็นอนุพันธ์ของสาร THC มีผลการวิจัยทางคลินิกยืนยันว่า Nabilone มีประสิทธิภาพในการลดอาการคลื่นไส้ อาเจียนในผู้ป่วยที่ได้รับยาเคมีบำบัดได้ดี และได้รับการอนุมัติให้ใช้ในประเทศแคนาดา ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2525 เป็นต้นมา ส่วนสาร Dronabinol มีประสิทธิภาพลดอาการคลื่นไส้ อาเจียนได้ดี และได้รับการอนุมัติให้จำหน่ายทั้งในประเทศอเมริกา (ปี พ.ศ. 2528) และในแคนาดา (ปี พ.ศ. 2538)

• เพิ่มความอยากอาหารในผู้ป่วยมะเร็งและเอดส์

สาร THC ช่วยเพิ่มความอยากอาหารให้ผู้ป่วยมะเร็งและเอดส์ เมื่อมีการทดลองใช้ทางคลินิกเป็นเวลา 4-6 สัปดาห์ และได้รับการอนุมัติให้ใช้สาร Dronabinol ซึ่งเป็นอนุพันธ์ของสาร THC เพื่อเพิ่มความอยากอาหารได้ในประเทศแคนาดาสำหรับผู้ป่วยกลุ่มนี้

• ลดอาการปวด

สารในกลุ่มแคนนาบินอยด์ส่วนใหญ่ โดยเฉพาะ THC ช่วยลดอาการปวดแบบเฉียบพลัน และแบบเรื้อรังได้ (Acute และ Chronic pain) ช่วยให้ผู้ป่วยสามารถนอนหลับได้เพิ่มขึ้น ยาในรูปแบบสเปรย์พ่นในปาก (Oromucosal spray, Nabiximols) โดยใช้ส่วนผสมร่วมระหว่าง THC และ CBD ช่วยลดอาการปวดข้อ (Rheumatoid arthritis) ได้ แต่สำหรับอาการปวดเรื้อรังในผู้ป่วยมะเร็งยังไม่มีข้อสรุปทางคลินิกที่ชัดเจน

“Longevity, Naturally”

www.sawasdeeclinic.com

สวัสดีคลีนิกเวชกรรม Sawasdee Clinic